كلمه HTLV مخفف عبارت Human T-cell lymphotropic virus بهمعنای «ویروس انسانی لنفوتروپیك سلول تی» است. این نامگذاری به این دلیل انجام شده است كه این ویروس سلولهای لنفوسیت نوع تی انسان را آلوده میكند.
ویروسها موجودات زنده بسیار ریزی هستند که مشاهده آنها فقط با كمك میكروسكوپهای بسیار پیشرفته با بزرگنمایی چندهزار برابر امكان پذیر است. این موجودات برای تکثیر و بقای خود به طور کامل به سلول میزبان وابسته هستند. بنابراین یک ذره ویروسی در خارج از سلول و در محیط، هیچ فعالیتی نمیتواند داشتهباشد.
تاکنون 4 نوع از HTLV در جهان شناسایی شده است. نوع یک این ویروس به نام HTLV-1 در سال 1979 در آمریکا و نوع دو به نام HTLV-2 در سال 1982 در ژاپن شناسایی شد. بهعلاوه موارد محدودی از ابتلای انسان به نوع 3 و 4 این ویروس در سالهای اخیر از افریقای مركزی گزارش شدهاست. ابتلا به عفونت HTLV-1 گسترش جهانی دارد. عفونت HTLV-2 در جمعیتهای بومی آمریکا بهصورت شایع وجود دارد و همچنین دارای شیوع بالایی در بین معتادان تزریقی در آمریکای شمالی، اروپا و جنوب شرقی آسیا و نیز مبتلایان به عفونتهای تناسلی میباشد.
HTLV-1یك ویروس بسیار قدیمی است كه به نظر میرسد از هزاران سال پیش بشر به آن مبتلا شده است. احتمالا این ویروس در طول قرون گذشته از قاره آفریقا به سایر مناطق جهان گسترش پیدا كرده است. در حال حاضر برآورد میشود كه 15 تا 20 میلیون نفر در سراسر جهان به این ویروس مبتلا باشند. با این حال عفونت HTLV-1 در برخی از مناطق جهان از جمله جنوب ژاپن، برخی كشورهای حوزه کارائیب، آفریقای نیمهصحرایی،آمریکای جنوبی، برخی جزایر قاره اقیانوسیه و شمال شرق ایران بهصورت بومی وجود دارد. در مطالعهای كه توسط جهاددانشگاهی مشهد در سال 1388 انجام شد شیوع عفونت HTLV-1 در جمعیت عمومی مشهد 2/1 درصد اعلام گردید كه نشان میدهد همچنان عفونت بومی منطقه ما محسوب میگردد.
انتقال ویروس HTLV-1 بهطور آزاد صورت نمیگیرد بلكه از طریق سلولهای بدن میزبان كه به ویروس آلوده شدهاند به افراد دیگر منتقل میشود. پس این ویروس نمیتواند از طریق هوا، عطسه و سرفه، آب، غذا، دست دادن، بغل كردن، بوسیدن، توالت و استخر عمومی بین افراد منتشر شود. بلكه عمدتا از طریق مادر به نوزاد بخصوص از طریق شیر مادر، تماس جنسی، تماس با خون آلوده (شامل تزریق خون و سوزن آلوده) انتقال مییابد. خطر ابتلای كودك در سه ماهه اول شیردهی اندك است ولی این خطر با طولانی شدن مدت شیردهی افزایش مییابد. در رابطه جنسی محافظت نشده احتمال ابتلای طرفین وجود دارد. اما احتمال ابتلای زن از مرد مبتلا بیشتر است. در اعتیاد تزریقی به دنبال استفاده از سوزن و سرنگ مشترك، این عفونت منتقل میشود.
اگرچه HTLV-1 همخانواده HIV – ویروس مولد ایدز- است و راههای انتقال هر دو ویروس یكسان است ولی این دو هیچ ارتباطی با یكدیگر ندارند. در واقع HTLV-1 بسیار كم خطرتر از HIV است.بیشتر افراد مبتلا به این ویروس در اغلب موارد تا آخر عمر بدون علامت می مانند و هیچگاه به بیماری خاصی دچار نمیشوند. به همین دلیل اغلب از ابتلای خود بیاطلاع هستند زیرا از نظر جسمی در سلامتی كامل بسر می برند. به این افراد اصطلاحا حاملین مزمن گفته میشود. با این حال در برخی موارد بیماریهای مهلك و ناتوانكنندهای مانند نوعی سرطان خون به نام لوكمی سلول تی بزرگسالان (ATL) و نیز نوعی اختلال حرکتی پیشرونده به نام میلوپاتی وابسته به HTLV-1 یا HAM/TSP ظاهر میشوند. البته این بیماریها معمولا دهها سال پس از عفونت اولیه رخ میدهد.
ابتلا به عفونت HTLV-1 را فقط میتوان با آزمایش خون تشخیص داد كه این كار با فاصله زمانی كمی از ورود ویروس به بدن قابل انجام است زیرا به محض ورود ویروس به بدن، دستگاه ایمنی بدن انسان شروع به تولید پادتنهایی (آنتیبادی) علیه ویروس میکند تا با ویروس مبارزه نماید. این پادتنها كه به طور اختصاصی برای این ویروس خاص تولید و ترشح شدهاند در آزمایشگاه قابل اندازهگیری هستند. این عفونت با انجام آزمایشات اولیه و سپس در صورت مثبت بودن نتایج آنها با آزمایشات تاییدی تشخیص داده میشود اما در آزمایشهای رایج خون كه برای كنترل سلامت افراد درخواست میشود (چكاپ)، آزمایش HTLV-1 وجود ندارد و باید به صورت اختصاصی برای آن درخواست شود. البته انجام این آزمایش برای همه توصیه نمیشود و فقط در كسانی كه به دلیل داشتن سابقه رفتارهایی چون ارتباط جنسی محافظت نشده، تماس با خون آلوده (مثلا فرو رفتن سوزن آلوده به بدن در كاركنان بیمارستانی) و اعتیاد تزریقی و یا داشتن سابقه خانوادگی این عفونت، انجام آزمایش تشخیصی HTLV-1 ضرورت پیدا میكند.
در حال حاضر هیچ درمانی برای ریشهكنی عفونت HTLV-1 وجود ندارد. البته به دلیل اینكه در بیشتر موارد افرادی كه مبتلا به این عفونت هستند، در طول عمر خود دچار هیچ بیماری مرتبط با این عفونت نمیشوند، درمان برای ریشهكنی عفونت در این افراد نه لازم است و نه موثر. با این حال توصیه میشود افراد مبتلا سالانه برای بررسی وضعیت بالینی خود به پزشك مراجعه نمایند.
در حال حاضر موثرترین راه برای كنترل عفونت و پیامدهای آن در جامعه، پیشگیری است. پیشگیری از این عفونت بسیار ساده بوده و مستلزم اطلاع داشتن از راههای اصلی انتقال ویروس و نیز پرهیز از ترس بیجا و اقدامات نادرست و غیر علمی در برخورد با افراد مبتلا است. برای كسب اطلاعات صحیح و علمی بهتر است به پزشكان و متخصصینی مراجعه كنیم كه در زمینه این ویروس كار پژوهشی و آموزشی انجام میدهند. و بالاخره باید بدانیم:
HTLV-1 باHIV فرق دارد و به هیچ عنوان باعث بیماری ایدز نمیشود.